در سوریه، گروه هیئت تحریرالشام قدرت را به دست گرفته است؛ تفاوت‌ها و شباهت‌های آن با طالبان چیست؟

در روز یکشنبه گذشته (۲۰۲۴ میلادی، ۸ دسمبر) با ادامه جنگ‌های داخلی در سوریه، دوره ۲۴ ساله رئیس‌جمهور بشار الاسد به پایان رسید و گروه هیئت تحریر شام (HTS) وارد دمشق شد. با این تحول در سوریه، نگرانی‌ها در مورد وضعیت کلی خاورمیانه که قبلاً نیز وجود داشت، بیشتر شده است. طالبان از ورود هیئت تحریر شام به قدرت استقبال کرده‌اند.

برای دانستن شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو گروه مسلح، می‌توانید آن را در این ایکسپلینر فکت کریسندو بخوانید!

وزارت امور خارجه طالبان به قدرت رسیدن گروه هیئت تحریر شام در سوریه پیامی تبریکی ارسال کرده است. وزارت امور خارجه طالبان یک اعلامیه منتشر کرده و در آن علاوه بر تبریک به گروه تحریر شام به مناسبت پیروزی‌اش، چندین توصیه نیز مطرح کرده است که مهم‌ترین آن‌ها شامل سیاست عفو عمومی، تعامل مثبت با جهان و ساختن نظامی بر اساس رضایت همه است.

همچنین در ویدیوهای منتشر شده دیده می‌شود که طالبان و حامیان آن‌ها از تحول اخیر در سوریه خوشحال هستند و جشن می‌گیرند. در شبکه‌های اجتماعی، برخی از حامیان طالبان نظرات مثبتی درباره سقوط سوریه به دست نیروهای هیئت تحریر شام ارائه داده و آن را خوش آمد گفته‌اند، با توجه به پرچم، نظریه اسلام‌گرایی و برخی مشابهت‌ها.

در اعلامیه ذکر شده توسط طالبان، توصیه‌های مطرح شده با وعده‌هایی که طالبان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ هنگام ورود به کابل و به دست گرفتن قدرت داده بودند، همخوانی دارد. طالبان اعلام عفو عمومی کردند و وعده ساختن یک حکومت همه شمول را دادند. اما جامعه جهانی و فعالان افغان به شدت از طالبان انتقاد می‌کنند که با وجود اعلام عفو عمومی، صدها نظامی سابق را بازداشت کرده و به محاکمات صحرایی یا اعدام‌های غیرقانونی محکوم کرده‌اند.

همچنین، هرچند طالبان به تحریر شام در سوریه توصیه کرده‌اند که نظامی همه شمول و مبتنی بر خواست مردم بسازند، اما انتقاد این است که حکومت طالبان خود همگانی نیست و بر اساس خواست مردم نیست، در حالی که طالبان ادعا می‌کنند که آنها نظامی مستقل و مبتنی بر خواست مردم ایجاد کرده‌اند.

تفاوت‌ها و شباهت‌های سقوط کابل و سوریه:

زمانی که در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ افغانستان دوباره به دست طالبان افتاد، تنها سخنگوی طالبان ذبیح الله مجاهد و چند چهره دیگر برای اولین بار در رسانه‌ها ظاهر شدند و رهبر طالبان ملا هبت الله تا کنون در برابر رسانه‌ها و عموم مردم ظاهر نشده است. اما برعکس، زمانی که گروه تحریر شام دمشق را به دست آورد، رهبر این گروه ابو محمد جولانی در همان روز اول در جمع عمومی سخنرانی کرد.

Abu Mohammed al-Jolani, (Photo by Abdulaziz Ketaz / AFP)

رهبر گروه هیئت تحریر شام، ابو محمد جولانی، سال‌ها در سوریه عضو بلند پایه القاعده بود و در فهرست تروریست‌های آمریکا قرار دارد و برای او جایزه‌ای به مبلغ ۱۰ میلیون دالر تعیین شده است. طالبان نیز روابط نزدیکی با القاعده داشته‌اند و رهبر سابق القاعده، ایمن الظواهری، در دومین دوره حکومت طالبان، در تاریخ ۳۱ جولای ۲۰۲۲ در کابل در یک حمله هوایی آمریکا کشته شد.

یکی از تفاوت‌های سقوط کابل و سوریه این است که با پیروزی هیئت تحریر شام، صدها خانواده سوری از ترکیه به خانه‌های اصلی خود بازگشتند و هزاران سوری که در کشورهای غربی زندگی می‌کردند، به دلیل سقوط رژیم اسد جشن و شادی برپا کردند. اما با سقوط نظام جمهوری سابق افغانستان، صدها هزار نفر در جستجوی فرار از کشور بودند.