د افغان کډوالو د ایستلو لپاره د ایران ګړندۍ هڅې او  د دې اغیزې

Image Credit: AFP

افغانستان له څو لسیزو راهیسي جګړو سره مخ دی، چې له امله ډېری افغانان یې د ایران او پاکستان په ګډون ګاونډیو هېوادونو ته کډه شوي دي.  د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ د معلوماتو له مخې، ایران تر ټولو زيات افغان کډوال لري،  شاوخوا ۴.۵ میلیونه افغان کډوال هلته مېشت دي.  په دې کې ۷۸۰،۰۰۰ راجستر شوي کډوال او د اټکل له مخې ۲.۶ میلیون بې اسناده کډوال شامل دي.

په وروستیو میاشتو کې ایران د بې اسنادو افغان کډوالو د ایستلو هڅې ګړندۍ کړې دي. د ایران ویلي چې دا د پراخو اقداماتو یوه برخه ده چې موخه یې د هیواد د اقتصادي او امنیتي ننګونو اداره کول دي.  راپورونه ښیي چې ایران پلان لري چې د ۲۰۲۵م کال تر مارچ میاشتې پورې لږ  تر لږه ۲ میلیونه افغان کډوال وباسي.

د ایران حکومت د دغه بندیز لپاره څو لاملونه په عمده توګه اقتصادي فشارونه، امنیتي اندیښنې په ګوته کړي دي.  د ایران اقتصاد د نړیوالو بندیزونو او داخلي ننګونو له امله له ستونزو سره مخ دی، چې د کار او سرچینو لپاره د سیالۍ د زیاتوالي لامل شوی.  د غیر مستند مهاجرینو ترمنځ د جنایي فعالیتونو او ناکراریو د احتمال په اړه اندیښنې شتون لري.  ایران او افغانستان د کډوالو د بېرته ستنولو په برخه کې تړونونه لري چې د ایران حکومت اوس په جدي توګه پلي کوي.

د افغان کډوالو داسې جبري ستنېدل د پام وړ بشري اندېښنې راپارولي دي.  راستنیدونکي کډوال په افغاني ټولنه کې چې مخکې له اقتصادي ستونزو او بې ثباتۍ سره مخ دي، له ننګوونو سره مخ دي.  ډیری راستنیدونکي د لومړنیو اړتیاوو لکه سرپناه، خواړه، او صحي ستونزو سره لاس ګریوان دي.  بشردوستانه سازمانونه د هغو شرایطو په اړه اندیښنې راپورته کړي چې کډوال په کې ایستل کیږي.

آرشيف لینک

نړیوالې ټولنې د  افغان کډوالو اخراج په اړه اندېښنه ښودلې ده.  UNHCR له افغان کډوالو سره د لا زیات بشري مرستو پراختیا غوښتنه کړې او د نړیوال ملاتړ پر اړتیا یې ټینګار کړی دی.  مختلفو غیر دولتي مؤسسو په اخراج کې د بشري حقونو احتمالي سرغړونې په ګوته کړي او د خپلواکې پلټنې غوښتنه یې کړې ده.

د راستنیدونکو راتګ د افغانستان په محدودو منابعو اضافي فشار لا زیاتولی شي. د ۲۰۲۱ کال سیاسي تغیر او د طالبانو له راتګ وروسته له افغانستان څخه بشري ځواک وتلو او اقتصادي وضیعت په اړه مختلف راپوونه ورکړل شوي. تر ډېره راپورونه دا دي، چې د اقتصادي خراب حالت او بې روزګارۍ له امله زیات هېوادوال وتلي، چې بیرته راستنیدل به یې لا ډېر اندیښمن کړي.

له ایران څخه د افغان کډوالو شړل یوه پیچلې مسله ده چې اقتصادي، امنیتي او بشري عوامل پکې شامل دي.  په داسې حال کې چې د ایران حکومت د خپلو داخلي ننګونو د حل کولو هدف لري، د کډوالو جبري راستنیدل د ډیپورټ شویو او پراخې نړیوالې ټولنې دواړو لپاره د پام وړ اغیزې لري.  دا ډیره مهمه ده چې وضعیت وڅیړل شي او ډاډ ترلاسه شي چې د افغان مهاجرینو حقونو او اړتیاوو ته رسیدګي کیږي.